Διατροφή και Θυρεοειδής: Επηρεάζει η διατροφή τον θυρεοειδή;

Ο θυροειδής αδένας αποτελεί έναν από τους βασικότερους ενδοκρινείς αδένες του ανθρώπινου οργανισμού, βρίσκεται στο μπροστινό τμήμα του λαιμού και παράγει τρεις βασικές ορμόνες:

• Τη θυροξίνη (Τ4)
• Την τριωδοθυρονίνη (Τ3)
• Την καλσιτονίνη (CT)

Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τις θυρεοειδικές αυτές ορμόνες, η ποσότητα των οποίων ελέγχεται από την υπόφυση, έναν μικρό αδένα που παράγει ορμόνες και βρίσκεται στον εγκέφαλο. Η υπόφυση παράγει και τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH), που μέσω της κυκλοφορίας του αίματος μεταφέρεται στον θυρεοειδή αδένα και ρυθμίζει την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών.

Όταν ο θυρεοειδής παράγει μικρότερη ποσότητα ορμονών από αυτή που είναι απαραίτητη, αυξάνονται στο αίμα τα επίπεδα της TSH. Όταν παράγει μεγαλύτερη ποσότητα ορμονών, ελαττώνονται τα επίπεδα TSH. 

 

Λειτουργίες Θυρεοειδούς Αδένα

Οι δύο από τις τρεις ορμόνες που παράγονται από τον θυρεοειδή, η Τ4 και η T3, επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό ολόκληρο τον οργανισμό μας καθώς συμβάλλουν στη ρύθμιση του βασικού μεταβολισμού, της καρδιακής λειτουργίας, του γαστρεντερικού συστήματος, της θερμοκρασίας του σώματος, του νευρικού συστήματος.

Επιπλέον, έχει βρεθεί πως οι διαταραχές του θυρεοειδούς έχουν επίδραση και στην ψυχολογική κατάσταση του ατόμου αυξάνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης άγχους, κατάθλιψης, αυξημένων επιπέδων στρες κ.α.

 

Συχνές Παθήσεις του Θυρεοειδούς Αδένα

Οι διαταραχές και παθήσεις του θυρεοειδούς διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

• Ανατομικές παθήσεις λόγω μεγέθους και σύστασης του θυρεοειδούς:

• Βρογχοκήλη (διόγκωση του αδένα)
• Όζοι του θυρεοειδούς (διογκώσεις του ιστού του θυρεοειδή)

• Λειτουργικές παθήσεις του θυρεοειδούς λόγω τρόπου λειτουργίας:

• Υποθυρεοειδισμός (παράγει μεγάλες ποσότητες ορμονών)
• Υπερθυρεοειδισμός (παράγει μικρές ποσότητες ορμονών)

 

Αιτίες διαταραχών θυρεοειδή

Οι αιτίες που προκαλούν τις διαταραχές του θυρεοειδή ποικίλουν ανάλογα την κατηγορία και το είδος της πάθησης (κληρονομικά αίτια, τοξικές ουσίες περιβάλλοντος, στρες κ.α.). 

Σημαντικός, ωστόσο, παράγοντας αποτελεί η διατροφή καθώς η έλλειψη ή το πλεόνασμα συγκεκριμένων θρεπτικών ουσιών όπως ιώδιο, βιταμίνη D, σελήνιο, βιταμίνη B12 κ.α. μπορεί να πυροδοτήσουν ή να εντείνουν τα συμπτώματα.

 

Συμπτώματα Διαταραχών του θυρεοειδούς

Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με τη διαταραχή με κυριότερα από αυτά να είναι:

Βρογχοκήλη: αίσθηση σφιξίματος στον λαιμό, βραχνάδα, βήχας και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις δυσκολία αναπνοής ή/και κατάποσης.

Υπερθυρεοειδισμός: Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού ποικίλουν από άτομο σε άτομο, ωστόσο μερικά γενικά συμπτώματα που έχουν παρατηρηθεί είναι:

• Απώλεια βάρους
• Ταχυκαρδία
• Άγχος, εκνευρισμός
• Τρέμουλο στα άκρα
• Εφίδρωση 
• Διαταραχές έμμηνου κύκλου για τις γυναίκες
• Διόγκωση θυρεοειδή αδένα
• Αδυναμία
• Διαταραχές ύπνου
• Διαταραχές στην περιοχή των ματιών (ξηρότητα, ερεθισμός κ.α.)

Υποθυρεοειδισμός: Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού ποικίλουν από άτομο σε άτομο, ωστόσο μερικά γενικά συμπτώματα που έχουν παρατηρηθεί είναι:

• Αύξηση βάρους
• Βραδυκαρδία
• Ευαισθησία στο κρύο
• Ξηροδερμία 
• Τριχόπτωση
• Υψηλή χοληστερόλη
• Δυσκοιλιότητα
• Βραχνάδα
• Συμπτώματα κατάθλιψης

 

Θυρεοειδής και διατροφή

Η διατροφή είναι πολύ σημαντική παράμετρος για την εύρυθμη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Τα τρία βασικά συστατικά που συμμετέχουν ενεργά στην παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδή, το ιώδιο, το σελήνιο και o ψευδάργυρος, προσλαμβάνονται μέσω της διατροφής. Βέβαια, όπως, σε όλες τις λειτουργίες του οργανισμού δεν αρκεί η πρόσληψη μεμονωμένων συστατικών για την αποφυγή των ελλείψεων και για την πλήρη απορρόφησή τους από τον οργανισμό. Πολύ σημαντικός παράγοντας αποτελεί ο σωστός συνδυασμός τους με τις απαραίτητες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Ιώδιο

Το ιώδιο βρίσκεται στο έδαφος και στο θαλασσινό νερό. Η ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη ιωδίου για τους ενήλικες άντρες και γυναίκες έχει τεθεί στα 150μg. Οι κυριότερες πηγές ιωδίου είναι το επιτραπέζιο αλάτι, τα οστρακοειδή, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά και ορισμένα φρούτα και λαχανικά ανάλογα με την περιεκτικότητα ιωδίου που περιέχει το έδαφος που γίνεται η καλλιέργειά τους.

Το επιτραπέζιο αλάτι μπορεί να μας προσφέρει ολόκληρη τη συνιστώμενη ημερήσια δόση, με ένα κουταλάκι του γλυκού να περιέχει 310 γραμμ. ιώδιο.

Σελήνιο

Το σελήνιο είναι ένα μέταλλο με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Προσλαμβάνεται αποκλειστικά μέσω της διατροφής και λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας του θυρεοειδή έναντι των ελεύθερων ριζών που προκαλούν το οξειδωτικό στρες. Συμβάλλουν επίσης στην παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών.

Καλές διατροφικές πηγές σεληνίου αποτελούν: οι ξηροί καρποί όπως καρύδια Βραζιλίας (Brazilian nuts), τα ζωικά προϊόντα όπως κρέας, πουλερικά, ψάρια και θαλασσινά, τα δημητριακά ολικής άλεσης όπως βρώμη, καστανό ρύζι, κινόα, τα γαλακτοκομικά, τα μανιτάρια portobello και shiitake κ.α.

Να σημειωθεί εδώ πως οι βιταμίνες C, Α και Ε αυξάνουν την απορρόφηση σεληνίου ενώ τα βαριά μέταλλα, όπως ο υδράργυρος και τα φυτικά οξέα μειώνουν την απορρόφησή του.

Ψευδάργυρος

Ο ψευδάργυρος είναι ακόμη ένα ιχνοστοιχείο που συμμετέχει ενεργά στη σύνθεση των ορμονών του θυρεοειδούς. Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου φαίνεται να σχετίζεται με την εμφάνιση υποθυρεοειδισμού. Είναι πολύ σημαντικό η διατροφή μας να καλύπτει την ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη, 9.4 γραμμ. για τους άντρες και 7.5 γραμμ. για τις γυναίκες.

Οι βασικότερες πηγές ψευδαργύρου είναι το μοσχαρίσιο συκώτι, τα πουλερικά, το αυγό, τα φιστίκια, η λεκιθίνη της σόγιας, ο μαϊντανός, τα φασόλια και το καλαμπόκι, τα όσπρια, τα προϊόντα ολικής άλεσης.

Βρογχοκηλογόνες ουσίες

Πρόκειται για τις ουσίες που φαίνεται να διαταράσσουν τη διαθεσιμότητα ιωδίου στον θυρεοειδή αδένα περιορίζοντας την ομαλή παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα σταυρανθή λαχανικά όπως μπρόκολο, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών, κουνουπίδι κ.α. καθώς και τα προϊόντα σόγιας όπως γάλα σόγιας, τόφου κ.α. Βέβαια να σημειωθεί πως σύμφωνα με έρευνες δεν υπάρχει άμεση συσχέτιση της κατανάλωσής τους με αλλαγές στα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών, συνεπώς η με μέτρο κατανάλωση δεν φαίνεται να προκαλεί διαταραχές.

Μια πολύ συχνή ερώτηση είναι αν υπάρχει ειδική διατροφή για τις παθήσεις του θυρεοειδούς. Η απάντηση είναι πως δεν υπάρχει μια γενική δίαιτα ή πλάνο διατροφής για το σύνολο των παθήσεων του θυρεοειδούς. 

Τα προγράμματα διατροφής είναι πλήρως εξατομικευμένα και δημιουργούνται για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά, αφού πρώτα ο διατροφολόγος-διαιτολόγος κάνει λήψη πλήρους ιστορικού. 

Αν θέλεις να μαθαίνεις τα πάντα για τη διατροφή και την υγεία ακολούθησέ με:

Instagram: helensdiet

Facebook: Helens Diet

Αν χρειάζεσαι οποιαδήποτε βοήθεια μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί μου πατώντας εδώ!

 

 

Πηγές:

Garber JR, Cobin RH, Gharib H, Hennessey JV, Klein I, Mechanick JI, Pessah-Pollack R, Singer PA, Woeber KA; American Association of Clinical Endocrinologists and American Thyroid Association Taskforce on Hypothyroidism in Adults. Clinical practice guidelines for hypothyroidism in adults: cosponsored by the American Association of Clinical Endocrinologists and the American Thyroid Association. Endocr Pract. 2012 Nov-Dec;18(6):988-1028. doi: 10.4158/EP12280.GL. Erratum in: Endocr Pract. 2013 Jan-Feb;19(1):175. PMID: 23246686.

Markou K, Georgopoulos N, Kyriazopoulou V, Vagenakis AG. Iodine-Induced hypothyroidism. Thyroid. 2001 May;11(5):501-10. doi: 10.1089/105072501300176462. PMID: 11396709.

PubMed Health. (2015). How does the thyroid work?. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0072572/.

Hu Y, Feng W, Chen H, Shi H, Jiang L, Zheng X, Liu X, Zhang W, Ge Y, Liu Y, Cui D. Effect of selenium on thyroid autoimmunity and regulatory T cells in patients with Hashimoto’s thyroiditis: A prospective randomized-controlled trial. Clin Transl Sci. 2021 Jul;14(4):1390-1402. doi: 10.1111/cts.12993. Epub 2021 Apr 9. PMID: 33650299; PMCID: PMC8301566.

Iodine and the thyroid. Br Med J. 1977 Dec 17;2(6102):1566. PMID: 589348; PMCID: PMC1632744.